راهنمای ساز دودوک

– دودوک جزو ساز‌های هواصدا (یا آیروفون یا ساز‌های بادی) است. دودوک را یک هواصدای مقید زبانه‌دار با زبانه دو لایه معرفی می‌کنند که دارای لوله‌ی صوتی منفرد است. دودوک و بالابان دو ساز خیلی مشابه هستند. بالابان ساز مربوط به آذربایجان شرقی است که به همین ساز در کردستان نرمه نای می‌گویند. ولی دودوک ساز معروف و مختص ارامنه است.

– برخی هر دو ساز بالابان و دودوک را یکی دانسته، ولی با کمی دقت در نوای ساز دودوک و بالابان به راحتی می‌توان متوجه تفاوت نوا و صدای آن‌ها شویم.

.

تاریخچه‌ی ساز دودوک

⇠ دودوک یکی از ساز‌های اصیل ارامنه است. دودوک را نی سنتی ارامنه نیز معرفی می‌کنند. موزیسین‌های ارامنه قدمت این ساز را با توجه به شواهد تاریخی مربوط به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد دانسته و می‌گویند این ساز مربوط به دوران پادشاهی تیگران بزرگ در سرزمین کوهستانی ارمنستان است. در سال ۲۰۰۵ میلادی ساز دودوک به عنوان شاهکار میراث معنوی و شفاهی بشریت معرفی شد.

⇠ در سال ۱۹۶۲ باستان شناسان دودوکی یافتند که از قلم پای لک لک ساخته شده و به هزاره‌ی اول پیش از میلاد تعلق داشت.

.

نحوه‌ی ساخت ساز دودوک

ارامنه برای ساخت دودوک از شاخه و چوب کهنه شده‌ی ساقه‌ی درخت زردآلو استفاده می‌کنند. برای ساخت آن از درخت پنجاه تا شصت ساله استفاده می‌شود. برای ساخت بخش دهانی دودوک نیز از یقک که در ساحل رود ارس می‌روید استفاده می‌کنند.

.

نواختن ساز دودوک

نحوه فوت کردن و صدا در آوردن دودوک کمی دشوار است و نوازنده برای صدا گرفتن از دودک لازم است که با نهایت توان خود در آن بدمد (یا فوت کند). بر سر ساز دودوک یک قمیش متصل می‌شود که قمیش‌های مختلفی را می‌توان روی دودوک نصب کرد که هر کدام صدای متفاوتی را تولید می‌کنند. به همین دلیل است که نوازندگان نسبتا حرفه‌ای همیشه مجموعه‌ای از قمیش‌ها را همراه خود دارند که بتوانند بسته به حس و حال خود از قمیش‌های مختلف برای تولید صدا‌های مختلف استفاده کنند. ساز دودوک یکی از ساز‌های نسبتا دشوار برای یادگیری است.

.

تنظیم صدای دودک

⇠ صدای دودوک را با توجه به فرهنگ منطقه تنظیم می‌کنند، زیرا در مناطق با فرهنگ‌های متفاوت دودوک با سایز‌های متفاوتی ساخته می‌شود که به دنبال آن باعث تفاوت در صدای دودوک می‌شود. ابعاد مرسوم آن ۲۸ سانتی متر (کوچک)، ۳۳ سانتی متر (متوسط)، ۴۰ سانتی متر (بزرگ) است.

⇠ دودوک دارای یک اکتاو، دو گام و دو نت است. ولی تکنیک استفاده از انگشتان نوازنده، توانایی نزدیک شدن به نت‌های اضافی حدود هفت یا دوازده نت را به نوازنده می‌دهد.

.

منابع:
.https://setare.com