راهنمای زودپز

زودپز، دیگی است که غذا را تحت فشار بخار آب و در زمان کمی می پزد. این دیگ های محبوب می توانند کاری کنند که غذا ظرف مدت بسیار کوتاهی نسبت به ظروف معمولی، پخته شود.

نکات خرید زودپز:

در اینجا چند نکته جهت خرید یک زودپز خوب را ذکر می کنیم.

• ایمنی زودپز:

اولین نکته مربوط به ایمنی است. به دلیل بروز خطرات ناشی از انفجار، زودپزی را تهیه کنید که تمام دستور العمل های دقیق ایمنی را رعایت کرده باشد. از جمله سوپاپ امینی.

• دارای نشان استاندارد باشد.

– زود پزی را خرید داری کنید که دفترچه راهنما داشته باشد.

– زودپزی را اتنخاب کنید که گارانتی داشته باشد.

– زودپزی را انتخاب کنید که شیر خروجی بخار اضطراری داشته باشد.

 جنس بدنه:

زودپزی را انتخاب کنید که جنس بدنه آن از آلیاژ سنگین باشد ترجیحا فولاد ضد زنگ که مواد به آن نچسبد و در طول فرآیند پخت عطر و طعم مواد غذایی را به طور کامل حفظ کند.

• امکانات زودپز:

* توصیه می کنیم از زودپزهای مجهز به شیر خروج بخار اضطراری استفاده نمائید. در این زودپزها موارد ایمنی در نظر گرفته شده و در صورت زیاد شدن فشار بخار، درب زودپز جدا نمی شود و محتویات ظرف در آشپزخانه پخش نمی شود.

* برخی از زودپزها سبد بخارپز هم دارند. اگر غذاهایی درست می کنید که به بخارپز شدن نیاز دارند می توانید هنگام خرید به این قابلیت هم توجه کنید.

• جنس لایه ته زودپز:

اگر زودپز از جنس استیل ضد زنگ خریداری می کنید، به دنبال مدلی باشید که دارای لایه زیرین از جنس بی متال (دو فلزی) یا تری متال (سه فلزی) باشد. نوع معمول آن سطح زیری با لایه آلومینیوم می باشد. این لایه ها از پخت غیریکنواخت و سوختگی غذا جلوگیری می کنند و موجب پخش یکنواخت گرما برروی سطح زیرین زودپز می شوند، و همچنین پاک کردن زودپز را آسان می کنند.

• زودپز برقی یا غیر برقی:

زودپز های سنتی اغلب به صورت غیر برقی بوده اند اما امروزه زودپز های برقی که معمولا چند کاره هم هستند در بازار موجود می باشد. شما می توانید با توجه به نیاز خود یکی از این مدل ها را انتخاب کنید.

• اندازه و ظرفیت زودپز:

اندازه مناسب برای شما به تعداد نفراتی که برای‌شان غذا درست می کنید و به مقدار استفاده تان از زودپز بستگی دارد. دقت داشته باشید مقدار گنجایشی که برای زودپزها اعلام می شود برابر با ظرفیت کامل آن هاست. اما در واقع برای پختن غذا می توانید نصف یا نهایتا دو سوم از ظرفیت کامل آن را استفاده کنید. هرگز بیشتر از دو سوم ظرفیت زودپز را پر نکنید؛ از آنجایی که فرآیند پخت با جوش آمدن و قُل زدن همراه است ممکن است منجر به مسدود شدن خروجی بخار شود و خطر ایجاد کند.

ظرفیت های مختلف زودپزها را می توان به شرح ذیل دسته بندی کرد:

– زیر ۵ لیتر که برای افراد مجرد یا خانواده های ۲ یا سه نفره مناسب است.

– ۵ تا ۷ لیتر که برای خانواده های ۳ تا ۶ نفره گزینه خوبی است.

– ۷/۵ تا ۱۰ لیتر؛ اندازه ایده‌آل برای خانواده‌هایی که بیش از ۶ نفر جمعیت دارند، یا افرادی که قصد دارند غذای بیشتری درست کنند و در فریزر نگه دارند.

– بیشتر از ۱۰ لیتر؛ بیشترین ظرفیت زودپز که برای استفاده در مهمانی ها مناسب است و می توان برای بیش از ۱۵ نفر در آن غذا پخت.

۵ تا ۷ لیتر که برای خانواده های ۳ تا ۶ نفره گزینه خوبی است

• دسته زودپز:

زودپزها معمولا به دو حالت تکدسته و دو دسته تولید می شوند. زودپزهای تک دسته دارای یک دسته بلند و یک دسته کوتاه می باشد. مزیت این دسته بلند این است که دیرتر داغ میشود و برای جابجایی نیز استفاده از آن راحت تر است اما ممکن در هنگام قرار دادن داخل کابینت فضای بیشتری را اشغال کند.

• فشار زودپز (PSI) :

واحد PSI، واحد فشار زودپز است و به معنی میزان فشار بر حسب پوند بر واحد اینچ مربع می باشد. استاندارد پی اس ای ۱۵ می باشد که در اکثر زودپزها اعمال شده است. پس قبل از خرید زودپز به این عدد دقت کنید. بسیاری از زودپزهای برقی پی اس ای ۱۰ تا ۱۲ دارند، در صورتی که زودپز پی اس آی کمتری داشته باشد در زمان کم، نمی تواند غذای پخته و جا افتاده تحویل دهد و عملکرد آن کندتر می شود.

• هزینه

با توجه به اندازه، میزان فشار، نوع برند، قیمت های زودپز متفاوت است. نوع برقی این زودپزها گران تر است و همچنین از آنجا که هزینه برق در ایران گرانتر از گاز است، در طولانی مدت هزینه های بیشتری به بار می آورد. هیچ وقت سعی نکیند که قیمت را ملاک خرید یک زودپز قرار دهید. چون یک زود پز با کیفیت پایین ممکن است خطرات زیادی را به وجود آورد. اما به طور کلی استفاده از زودپز هزینه ها را کاهش می دهد، چون برای تهیه غذا، انرژی و زمان کمتری مصرف می کنید.

زودپزها به چند دسته تقسیم می شوند:

زودپز برقی

معمولی (رو اجاق )

زودپز معمولی

زودپزهای معمولی در سایز های متفاوت در بازار موجود هستند و روی اجاق قرار می گیرند.

زودپز برقی

زودپزهای برقی، دارای سیستم حرارتی داخلی هستند و با برق کار می کنند.

تفاوت زودپزها:

کار با زودپز برقی، راحت تر از زودپز معمولی می باشد. زودپزهای برقی از کاربرد بیشتری برخوددار می باشد مثل دست کردن ماست، سوپ، کیک و غیره ….

زودپزهای معمولی، زمان کمتری نسبت به زودپزهای برقی برای رسیدن به دمای مطلوب جهت ایجاد بخار نیاز دارند. عیب زودپزهای برقی این است که نمی توانید از روش سرد کردن سریع استفاده کنید. تفاوت در گارانتی هاست. زود پزهای غیر برقی شاید تا ده سال گارانتی داشته باشند ولی زودپز های برقی فقط یک تا دو سال گارانتی دارند.

در زودپزهای غیر استاندارد فشار داخلی به ۱۵ نمی رسد

• مواردی که بهتر است از آنها خودداری کرد

زودپز آلومینیومی :

در طول زمان لایه آلومینیوم پوشیده نشده دگرگون و حفره دار می شود و غذا در داخل همین حفره های کوچک جمع شده و محلی برای رشد میکروب می شود. نگهداری غذاهای حاوی اسید مانند سس های حاوی گوجه فرنگی این فرآیند را شدت می بخشد.

این فرآیند ممکن است تنها چند ساعت طول بکشد! علاوه بر اینها، امکان بوجود آمدن لکه های سیاه که پاک کردن آنها مشکل است بر روی ظروف آلومینیومی بسیار زیاد است. آلومینیوم انتقال دهنده ی خوبی برای گرما و حرارت است ولی امکان بوجود آمدن نقاط داغ در آن نیز وجود دارد. مشکل دیگر ظروف آلومینیومی ترکیب شدن آلومینیوم خورده شده توسط اسیدها و… با غذا است که می تواند برای سلامتی مضر باشد.

آلومینیوم در برابر خمش و تغییر شکل آسیب پذیر است و زمانی که این اتفاق بیفتد علاوه بر تاثیر بر زیبایی وسیله، فشار داخل دیگ زودپز به میزان مورد نظر نخواهد رسید.

زودپزهای غیراستاندارد :

زودپزی خریداری کنید که در فشار استاندارد 15 psi کار کند. در زودپزهای غیر استاندارد فشار داخلی به این میزان نمی رسد و در نتیجه شما همیشه مجبورید زمان بیشتری برای پخت در نظر بگیرید. این کار ممکن است نتیجه مطلوبی به دست ندهد. زمان پخت طولانی تر مخالف مزیت های ذکر شده برای زودپز مانند سریع بودن و بهینه بودن است. قبل از خرید مشخصات تولیدکننده را مطالعه کنیدو از خرید زودپز با فشار کمتر از 15 خودداری کنید.

زودپز با لایه داخلی نچسب :

برخلاف ادعای سازندگان، لایه داخلی نچسب در محیط پخت داخل زودپز چندان مقاومتی ندارد. بیشتر اوقات عمر زودپز به دلیل اینکه ذرات لایه ی نچسب از سطح داخلی جدا می شود، کاهش می یابد. این ذرات در وعده های مختلف به داخل غذای شما و خانواده تان وارد می شود.راهی که پیشنهاد می شود استفاده نکردن از برخی قاشق ها و وسایل برای جلوگیری از جدا شدن این لایه است. اگر چه این کار مقداری محدودیت محسوب می شود ولی اگر از چنین زودپزهایی استفاده می کنید این تنها راه ممکن است.

مشکلات زودپزهای برقی !

به اعتقاد برخی زودپزهای برقی هنوز در رقابت با زودپز های غیر برقی بازنده هستند. یکی از مواردی که در مورد ناکارآمدی آنها مطرح می شود، اشاره به تفاوت زیاد بین گارانتی نمونه های مشابه برقی و غیر برقی است. معمولا نمونه برقی 1 تا2 سال گارانتی دارد در حالی که نمونه های غیر برقی تا 10 سال نیز توسط سازنده گارانتی می شوند.

عیب دیگ این است که شما در زودپز برقی نمی توانید از روش سرد کردن سریع استفاده کنید.

.

نکاتی مهم در مورد  استفاده صحیح زودپزها

– هنگام خرید دیگ زودپز، زودپزهای استاندارد را انتخاب کنید.

در میان زودپزهای استاندارد انواعی که مجهز به سیستم‏ های ایمنی بیشتر و امکان برنامه ‏ریزی پخت هستند گزینه‏ های بهتری هستند. محصولاتی که به وسیله شرکت ‏های معتبر ساخته شده و دارای نشان استاندارد هستند هنگام ساخت، دستورالعمل‏ های ایمنی را رعایت کرده و آزمایش‏ های ایمنی را انجام داده‏اند.

2- هنگام خرید از فروشنده بخواهید تا طرز استفاده صحیح از محصول را به طور کامل به شما آموزش دهد.

توضیحات او را به دقت گوش دهید و هر سوالی برای‏ تان پیش آمد بپرسید.

3- قبل از استفاده، دستورالعمل و دفترچه راهنمای محصول را به دقت بخوانید.

هر وسیله ‏ای دستورالعمل استفاده مخصوص به خودش را دارد. مثلا در دفترچه راهنمای برخی زودپزها نوشته شده است یک‌ سوم ظرف را آب کنید و در برخی دیگر این مقدار تا نیم یا دوسوم حجم ظرف متغیر است.

4- زود پزهای مجهز به قفل ایمنی را انتخاب کنید.

در برخی از زودپزهای قدیمی این امکان وجود داشت که بعد از بالا رفتن فشار بخار داخل ظرف، در زودپز به طور ناگهانی باز شود و ایجاد حادثه کند. با در نظر گرفتن نکات ایمنی، زودپزهای جدید طوری طراحی شده‏ اند که مجهز به قفل داخلی هستند و تا زمانی که بخار آب، داخل ظرف وجود دارد امکان باز شدن در، وجود ندارد.

5- زود پزها در طرح‏ ها و اندازه‏ های مختلف در بازار وجود دارد.

بهتر است زودپزهایی را انتخاب کنید که یک دسته بلند در یک سمت و دسته کوتاهی در سمت دیگر دارند چون در این صورت امکان باز و بسته کردن در راحت‏ تر بوده و حمل و نقل و جا به جا کردن ظرف بهتر انجام می‏ شود.

در ضمن بلند بودن دسته موجب می‏ شود دسته ظرف خیلی داغ نشود و هنگام برداشتن ظرف ناگهان از دست‏ تان رها نشود.

البته برای پیشگیری از چنین اتفاقی توصیه می‏ شود برای برداشتن و جا به جا کردن زودپز پس از پخت غذا حتما از دستکش و دستگیره آشپزی استفاده کنید.

6- مواد غذایی مناسب را برای پخت با زود پز انتخاب کنید.

به هیچ وجه مواد غذایی با دانه‏ های ریز و غذاهایی که هنگام پخت ایجاد لعاب و یا کف می ‏کنند را در زودپز نپزید چون ممکن است ذرات غذا همراه کف بالا آمده و روزنه خروج فشار را مسدود کنند. نمونه این غذاها انواع غلات مانند بلغور گندم و جو پرک شده، ماکارونی و رشته فرنگی، سیب و حبوبات دانه‏ ریز هستند.

7- پس از اتمام پخت و خاموش کردن شعله گاز سوپاپ اطمینان را برای خروج بخار آزاد کنید.

درب زودپز را قبل از توقف کامل و پایین آمدن سوپاپ اطمینان باز نکنید.

8- بدنه دیگ‏ های زودپز معمولا از جنس استینلس استیل یا همان فولاد ضدزنگ یا آلیاژی از آلومینیوم است.

انواع این استیل به دلیل مقاومت بالا، توزیع حرارت و سیاه نشدن مناسب ‏تر هستند.

9- در محل اتصال درپوش به بدنه زودپز، حلقه‌ ای لاستیکی وجود دارد که از خارج شدن بخار آب جلوگیری می‌ کند.

مطمئن شوید که حلقه لاستیکی دیگ سالم است و در جای خود محکم شده است. فاسد بودن، پاره بودن و درست قرار نگرفتن حلقه لاستیکی ممکن است موجب سر رفتن غذا و خاموش شدن شعله گاز شود.

10- روی درپوش زودپز یک دریچه اطمینان وجود دارد.

وقتی فشار بخار آب به حدی می ‌رسد که ظرف نمی ‌تواند آن را تحمل کند، این دریچه باز می ‌شود تا بخار آب از آن خارج شود. قبل از بستن در زودپز سوپاپ یا دریچه اطمینان و روزنه خروج بخار را بررسی کنید و از باز بودن آن مطمئن شوید.

11- پس از هر بار استفاده از زودپز دریچه اطمینان و حلقه لاستیکی را به دقت بشویید.
در صورت لزوم و وجود پارگی و خرابی، حلقه لاستیکی را تعویض کنید.

12- زودپزهای مجهز به شیر خروج بخار اضطراری را انتخاب کنید.

در این زودپزها موارد ایمنی در نظر گرفته شده و در صورت زیاد شدن فشار بخار، در زودپز جدا نمی‏ شود و محتویات ظرف در آشپزخانه پخش نمی ‏گردد.

برای پیشگیری از این اتفاق یک شیر خروج فشار اضطراری در نظر گرفته شده است که در صورت بالا رفتن بیش از حد فشار، فعال می‏ شود.

در این زودپزها، نشانه اولیه بالا رفتن بیش از حد فشار، صدایی شبیه سوت است که فرد را از خطر مطلع می ‏کند. در صورت عدم توجه افراد و ادامه این روند شیر خروج فشار اضطراری فعال می‏ شود.

13- هرچند وقت یک‌بار پیچ دسته زودپز را سفت کنید.

در صورت شل بودن پیچ دسته ‌ها، ممکن است هنگام حمل، زودپز از دست شما رها شود و خطر سوختگی و آسیب ‌دیدگی به وجود بیاید.

14- اگر در زودپز نیاز به تعمیر داشت، آن را سریع تعمیر کنید و تا قبل از آن، از زودپز استفاده نکنید.

.

منابع:

.https://www.beytoote.com
.https://www.finds.ir
.https://www.yjc.ir