راهنمای کفش طبیعت گردی و کوهپیمایی

غالب رشته‌های مختلف ورزشی نیاز به لوازم و وسایلی دارند که بدون آن‌ها شاید انجامشان سخت و حتی غیرممکن هم باشد. کوهنوردی و طبیعت‌گردی هم به‌عنوان ورزشی مفرح و نشاط‌آور از این قاعده کلی مستثنا نبوده و برای عملیاتی کردن آن وسایلی مثل کفش کوهنوردی، عصا، عینک و… موردنیاز است.

شاید به‌جرئت بتوان گفت، مهم‌ترین وسیله و ابزار کوهنوردی کفش است. قطعاً شما هم این جمله به گوشتان خورده است که: پا قلب دوم انسان است. نقش قلب در سلامت و ادامه‌ی حیات انسان بر کسی پوشیده نیست، عضو صنوبری شکلی که با هر تپش، زندگی و حیات را تزریق می‌کند. کوچک‌ترین خلل در فرایند حرکت قلب، زندگی را به خطر انداخته و چه‌بسا منجر به خاتمه حیات شود.

حال که عضوی به نام پا، هم‌سنگ و هم‌وزن قلب احصا شده، اهمیت حفاظت و مراقبت از آن دوچندان می‌شود. بهترین شکلی که ما می‌توانیم از این قلب دوم محافظت کنیم، استفاده از کفش مناسب و استاندارد در همه‌ی حالات به‌ویژه زمان ورزش است.

پس باید تلاش کنیم سلامت و حفاظت از این عضو حساس را در اولویت قرار داده و محافظی مناسب و باکیفیت برای آن انتخاب کنیم، به‌ویژه زمانی که قرار است در یک رشته ورزشی مثل کوهنوردی فعالیت کنیم تا ضمن صعودی لذت‌بخش و آسان خطر حادثه و آسیب‌پذیری را به حداقل برسانیم.

در گذشته کفش‌ها از چرم ساخته می‌شدند، ولی امروزه با طرح‌های جدید که عمدتاً رویه‌ای از الیاف مصنوعی دارند، وارد بازار می‌شوند و طبعا کفش‌های کوهنوردی هم شامل این کلیت می‌گردند.

۹ نکته مهم هنگام خرید کفش و پوتین کوهنوردی

1. وزن کفش کوهنوردی: به تعبیر کوه‌نوردان: یک کیلو وزن اضافی در پاها برابر با ۵ کیلو وزن اضافی در کوله‌پشتی است. پس کفش سنگین حرکت و ادامه مسیر شما را سخت خواهد کرد.
2. مقاوم بودن کفش در مقابل آب: هنگام خرید کفش یا پوتین کوهنوردی به ضد آب بودن آن توجه نمایید، این امر در مورد پوتین مهم‌تر است چرا که اگر آب در آن نفوذ کند، بوی نامطبوعی تولید خواهد شد، البته کفش و پوتین باید به پاهای شما اجازه تنفس بدهند.
3. کفی مناسب: کفی کفش باید به‌گونه‌ای باشد که از گودی پای شما به‌خوبی مراقبت نماید زیرا این از ویژگی‌های مهم کفش کوهنوردی است و باعث می‌شود پاها فشار کمتری را تحمل کرده و دیرتر درد بگیرند.
4. ممانعت از صدمه دیدن پاها: پیچ خوردن و صدمه دیدن پنجه‌ی پا از شایع‌ترین آسیب‌های کوهنوردی‌اند. بنابراین کفش کوهنوردی باید قابلیت حفاظت و حمایت از مچ پای شما را داشته‌باشد. وجود فضای کافی در جلوی کفش هنگام حرکت در سراشیبی با هدف ممانعت از فشار به انگشتان، از دیگر ویژگی‌های موردنیاز کفش کوهنوردی است.
5. وزن مناسب کفش: کفش کوهنوردی سنگین محکم‌تر است اما درعین‌حال انعطاف کمتری دارد، هنگام گزینش سعی کنید ترکیبی از وزن و قدرت انتخاب نمایید تا کفش بتواند ضمن حفاظت از پای شما، تحمل وزن زیادی را به شمد تحمیل نکند.
6. زبانک کفش: این بخش از کفش کوهنوردی حائز اهمیت است، زبانک کفش در واقع از ورود گردوخاک، سنگ‌ریزه، گل‌ولای و هر شی‌ء دیگری به داخل کفش جلوگیری می‌کند و پای شما آزار نمی‌بیند، می‌توانید به‌راحتی به مسیر خود ادامه می‌دهید.
7. روکش اضافه لبه‌ها: اگر خوب دقت کرده باشید، متوجه خواهید شد که یک لبه‌ی روکش اضافی دور کفش‌های کوهنوردی تعبیه‌شده است، این پوشش که از جنس لاستیک است، کفش را محکم‌تر و حفاظت از آن را بیشتر خواهد کرد، البته این قابلیت در کفش‌های کم کیفیت وجود ندارد.
8. تهویه هوا: امروزه بیشتر کفش‌های کوهنوردی از ماده‌ای به نام گورتکس (Gore Tex) که ضد آب بوده و مقاومت بالایی دارد، ساخته می‌شوند، این ماده قابلیت تهویه را به کفش می‌دهد، پس هنگام خرید به این ویژگی توجه نمایید.
9. نرم بودن لبه‌های داخلی: لبه‌های داخلی کفش مستقیماً با ساق و مچ پای شما در ارتباط است، لزوماً باید پوششی نرم داشته‌باشد، این پوشش که معمولاً از ابرهای نرم تهیه می‌شود، هنگام کوهنوردی حس مطلوب و خوشایندی برای شما ایجاد می‌کند.

انواع کفش کوهنوردی از نظر جنس

• کفش کوهنوردی ممکن است از چرم مصنوعی یا طبیعی ساخته شود.
• پارچه‌های گورتکس، سیمپاتکس با قابلیت عایق باد، رطوبت و تنفس انواع دیگری از کفش کوهنوردی است.
• گاهی کفش کوهنوردی از مواد نوترکیب مانند کولار که ضربه‌گیر هم هست تهیه می‌شود.
• خاصیت حفظ گرمای پا در فصل سرما، در کفش‌های زمستانی از جنس تین سولیت دیده می‌شود.
• کفش ساخته‌شده از فایبرگلاس که جنس مناسبی برای کوهنوردی نیست.

ویژگی‌های یک رویه‌ی کفش کوهنوردی مناسب

• ضد آب باشد.
• هوا در آن جریان داشته باشد.
• نرم، قابل‌انعطاف و پا در آن راحت باشد.
• محکم بوده و قابلیت ارتجاعی داشته باشد.
• در برابر گرما، سرما و سایر عوامل محیطی مقاوم باشد.
• بندهای آن تا نزدیکی پنجه‌ی پا ادامه‌دار باشد.
• روی پا و قوزک‌ها را بپوشاند.

ویژگی‌های کفی کفش کوهنوردی

• قادر باشد ضربه را بگیرد.
• شکل استقرار کف پا در داخل کفش حفظ شود.
• عاج عمیق، اصطکاک خوب و مقاومت مناسبی داشته باشد.
• دارای انعطاف باشد.

موارد مهم و قابل‌توجه در انتخاب کفش کوهنوردی

• کفش باید اندازه و پا در آن راحت باشد.
• استحکام و جنس رویه کفش مناسب باشد.
• میزان سختی زیره (کف) کفش موردتوجه باشد.
• بلندی ساقه‌ی کفش بین ۱۴ تا ۱۹ سانتی‌متر باشد تا از مچ پا محافظت نماید.
• کفش بعد از ۲ تا ۵ سال آ تاریخ تولید، کیفیت خود را از دست می‌دهد.
• از برندهای معتبر، قابل‌اعتماد، با قیمت مناسب و ضمانت کفش کوهنوردی تهیه کنید.

اندازه استاندارد کفش کوهنوردی

• قرار است شما ساعت‌ها کفش کوهنوردی را بپوشید، پس باید در آن راحت باشید.
• اندازه و راحتی آن با پوشیدن و را رفتن مشخص می‌گردد.
• کفش نباید خیلی گشاد باشد زیرا باعث تاول و زخمی شدن پا می‌شود.
• اگر خیلی هم تنگ باشد، فشار و صدمه به انگشتان را به همراه دارد.
• کفش باید به اندازه یک شماره از پای شما بزرگ‌تر باشد تا پا آسیب نبیند، در صورت نیاز می‌توانید این فضا را با پوشیدن جوراب ضخیم پر نمایید.

مقایسه کفش کوهنوردی با پوتین کوهنوردی

• پوتین مچ و قوزک پای کوه‌نورد را می‌پوشاند اما نسبت به سایر کفش‌های کوهنوردی وزن بیشتری دارد.
• برخی از کفش‌های کوهنوردی برای پیمودن مسافت‌های آسان و کوتاه مورد استفاده قرار می‌گیرند و بعضی هم برای مسیرهای دشوار.
• کفش‌های کوهنوردی بر خلاف پوتین، وزن کمتری دارند.
• شرایط محیطی، مسافت، سختی مسیر و قدرت پا و مچ شما از جمله عواملی هستند که در انتخاب کفش یا پوتین کوهنوردی تأثیرگذارند.
• پوتین در مقابل برف، گل‌ولای و آب مقاوم و در مسیرهای سخت کاربردش بیشتر است و هم‌چنین نسبت به کفش گرم‌تر می‌باشد.

علاوه بر آنچه گفته شد، توصیه می‌شود هنگام خرید به نکات زیر هم توجه کنید:

• هنگامی‌که کفش کوهنوردی را از فروشنده دریافت می‌کنید، آن را بدون جوراب هم بپوشید تا پای شما شرایط داخل کفش (تنگی، گشادی و…) را بهتر احساس کند.
• بعد از پوشیدن کفش در یک سطح شیب‌دار حرکت کنید، اگر پنجه شما با نوک کفش برخورد کرد، شما بزرگ‌تری را امتحان کنید.
• هنگام غروب و شب کفش بخرید زیرا حجم و بسط پاها به بیشترین‌ها مقدار خود رسیده است.
• از جوراب مخصوص کوهنوردی استفاده کنید.
• بعد از پوشیدن کفش، انگشت دست را پشت پای خود قرار دهید، اگر انگشت جا شد، کفش اندازه است.
• هنگامی‌که بندهای کفش هنوز بسته نشده، پای شما باید در داخل کفش آزاد باشد.
• پنجه و انگشتان پا نباید با بخش جلویی کفش در تماس باشد.
• بعد از پوشیدن کفش کوهنوردی، مقداری راه بروید.
• اگر از طریق اینترنت خرید می‌کنید، به برند محصول، اعتبار و سابقه فروشگاه توجه نمایید.
• گره مناسب در فیت شدن کفش با پا مؤثر است.
• پس از بستن بند کفش، روی یک پا بایستید و به دیوار ضربه وارد کنید، اگر اندازه کفش مناسب باشد، پای شما ضربه‌ای احساس نمی‌کند.

مراقبت و نگهداری کفشهای کوه‌نوردی

در صورتی که با کفش کوه خود درست راه بروید و آن‌ها را تمیز نگه دارید، هم خاصیت ضدآب بودن‌شان را حفظ می‌کنند و هم دوام بیشتری خواهند داشت.
حفاظت از کفش کوه شامل تمیز کردن، حفظ شرایط نگهداری و ضدآب بودن است. نوع جنس کفش کوه با نوع پاک کردن آن بسیار مهم است. اگر کفش کوه شما راهنما یا بروشور دارد از آن استفاده کنید، به علاوه باید اطلاعاتی هم در مورد ضدآب کردن و نگهداری، در راهنمای کفش کوه یا سایت سازنده وجود داشته باشد.

تمیز کردن Clearing

برای تمیز کردن کفش کوه ابتدا بندها را باز کنید و لایه داخلی کفش را اگر دارد در بیاورید. گل و لجن و خاک‌های چسبیده به کفش را با برس پاک کنید. بعد با مسواک نرم، برس نرم یا اسفنج و آب سرد روی کفش را تمیز کنید.
در صورت داشتن خرده‌ریزهای زیاد روی کفش، با آب سرد روی کفش را بشویید، دقت داشته باشید آب داخل کفش نرود.
بگذارید کفش ها در یک هوای معمولی خشک شوند. برای خشک کردن از گرما و آتش و نور مستقیم آفتاب استفاده نکنید.
مواد ترکیبی مثل Cambrelle هم با دقت تمیز و با آب شستشو شوند و بگذارید هوا بخورند تا خشک شوند.

.

نگهداری Couditioning

رویه چرم مانند پوست است و اگر صحیح نگهداری نشود سفت می‎شود، ترک می‎خورد و آب درونش نفوذ می‎کند. مواد محافظ از نرم بودن چرم حفاظت می‎کنند و ضدآب کننده‎ها هم جلوی ورود آب را می‎گیرند.
قبل از استفاده محافظت کننده‌ها از خشک بودن کفش کوه اطمینان حاصل کنید. وقتی از کفش کوه خود مراقبت می‎کنید، دقت ویژه‎ای در قسمت خم شدن انگشتان داشته باشید. اگر این قسمت از کفش صحیح تمیز نشود زودتر چاک می‎خورد.

１- کفش را کاملا تمیز کنید.
２- با پارچه آن‌را خشک کنید.
３- با روزنامه پر کنید تا هم رطوبت آن گرفته شود و هم حالت و فرم خود را حفظ کند. (به ویژه در کفش‌های چرمی)
４- برای حفظ انعطاف‌پذیری کفش و جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت آن‌ را خشک کرده و واکس مخصوص بزنید.
５- برای خشک کردن کفش از حرارت مستقیم مثل آفتاب و آتش استفاده نکنید.
６- کفش چرمی را کاملا با پیه شتر و یا گوسفند چرب کنید و محل دوخت‌ها را نیز با موم عسل بپوشانید تا آب وارد کفش نشود.
７- هنگام شب‌خوابی در برنامه زمستانی کفش‌ها را با روزنامه پر کرده و داخل یک کیسه نایلونی قرار داده و در انتهای کیسه خواب قرار دهید تا یخ نزند. در غیر این‌صورت، صبح روز بعد به پا کردن کفشی مانند آهن غیرممکن است.

.

ضد آب نمودن کفش

با مواد پایه محلول در آب یا موادی غیر از آب مانند روغن سیلیکون و واکس محلول در آب می‎توانند باشند. یعنی این که وقتی از این مواد استفاده شود کفش شما نم‌دار و مرطوب است.
آب داخل منافذ چرم، می‎تواند به عنوان مجرای ضدآب بودن به این فرآیند کمک کند و آب داخل چرم را جذب نماید.
این نوع از محافظها مناسب چرم‌های یک تکه، نوبوک و چرم جیر (suede Leather) هستند. به علاوه برای بافت‌ها و لایه‎های Gore-tex

واکس (Wax)
بیشترین استفاده برای تمیز کردن کفش را دارد، اگرچه چرم را تیره می‎کند و مخصوصاً نمای ظاهری کفش شما را خراب می‎کند. واکس وقتی که خیلی کم و با سر انگشتان شما به کفش مالیده شوند مناسب هستند. بعضی از واکس‌ها کفش شما را تمیز و آب‎بند می‎کنند، اما خاصیت تنفسی آن را می‎گیرند. اگر مایلید در مناطق مرطوب و خیس پیاده‎روی یا کوه‌پیمایی کنید، انتخاب خوبی است.

سیلیکون (Silicon)
بهتر است وقتی استفاده شود که کفش شما نو است و هنوز استفاده نشده است. سیلیکون بافت را خراب نمی‎کند و رنگ چرم را تغییر نمی‎دهد. از نظر تنفسی برای چرم بهتر از واکس است، اما تأثیر آن نیز کمتر است. واکس‌هایی که محتوی سیلیکون هستند، از نظر ضدآب بودن بیشتر دافع آب هستند و تنفس بهتری دارند، اما برای بافت‌های زبر و ترکیبی و جیر مناسب نیستند و رنگ آن‌ها را تغییر می‎دهند.

مایعات شیمیایی Fluoro Chemical
مانند اسپری و داخل یک کپسول به صورت مایع هستند و در صورت خارج شدن به حالت پودری در می‎آیند. برای تمامی پوتین‎ها و کفش‌ها قابل استفاده‎اند، به خصوص بافت‌های جیر و ترکیبی.
ترکیب مواد شیمیایی + سیلیکون می‎تواند خاصیت‌های بیشتری داشته باشد.

روغن Oil
روغن چرم، صابون چرم و روغن‌های دیگر چرم را کش می‎دهند و انعطاف‎پذیری چرم را از بین می‌برند. فقط به درد دستکش بیس بال می‎خورند.

مراقبت از کفش سنگ نوردی:

۱- هر چه بیشتر مراقبت کنید کفش بیشتر عمر می‌کند.
۲- در تعمیرات دور کفش باید کف کفش نیز عوض شود چون تناسب جنس دور و کف کفش از بین می‌رود (کفش تعمیر شده بیشتر در تمرینات استفاده می‌شود)
۳- برای دستیابی به بهترین کارایی، کف و دور کفش، پیش از هر بار استفاده با مسواک و یا فرچه کاملا تمیز شود. سپس با کمی آب شسته و خشک شود تا تمیز و عاری از گرد و خاک باشد.
۴- در طی صعود یک مسیر طولانی عمل تمیز کردن کفش را می‌توان با همراه داشتن کمی آب و یک عدد مسواک و یک تکه پارچه چندین مرتبه تکرار کرد.
۵- اگر کفش سنگ‌نوردی با آب دریا خیس شود باید آنرا با آب شیرین کاملا شست تا هر نوع نمک و مواد دریایی که سبب پوسیدگی و خوردگی درزهای دوخته شده و سوراخ‌های بند کفش می‌شود از آن خارج شود.
۶- همیشه کیسه‌های مناسب برای حمل کفش سنگن وردی تهیه شود.
۷- اگر کفش فاقد سوراخ فلزی در محل عبور بند کفش است باید از بند کفش‌های پهن استفاده شود تا از پاره شدن محل بند کفش جلوگیری شود.
۸- در بندکشی کفش دقت شود آن‌ها به نوبت از پایین به بالا کشیده شوند طوری که کفش تمامی قسمت‌های پا را احاطه کند.

.
منابع:

.https://dalahoo.com
.https://asretalaei.com
.https://mininim.ir