راهنمای جوراب کوهنوردی و طبیعت گردی

استفاده از جوراب کوهنوردی مناسب را جدی بگیرید. نوک انگشتان پا، یکی از حساس ترین و آسیب پذیرترین قسمت های اندام بدن کوهنورد به ویژه در شرایط سرما، یخ و برف است. از این رو با استفاده از جوراب مناسب، مانع از بروز آسیب دیدگی آنها شویم. یک فرد کوهنورد باید پوشاک خود و از جمله جوراب ها را با توجه به ارتفاع، شرایط و فصل صعود در منطقه مورد نظر کوهستان تدارک و انتخاب کند.

طول جوراب ها باید مناسب باشد و در مواقعی که جوراب آب می رود،حتی کمی بلندتر باید انتخاب شود. جوراب کوهنوردی معمولا بلند و تا زیر زانو می باشد. کامل بودن پوشاک و از جمله جوراب مناسب در برنامه های کوهنوردی، به ویژه در فصل زمستان و سرمای شدید از بروز بیشتر حوادث ، مانند سرمازدگی در کوه جلوگیری می کند. جوراب کوهنوردی نامناسب، به ویژه در فصل زمستان و سرما تاکنون باعث بروز پیشامدهای ناگوار و دشواری های فراوان برای انگشتان پاها یخ زدگی کوهنورد شده و به طور قطع گاهی به قیمت آسیب و قطع انگشت پای فرد ،به ویژه بر اثر یخ زدگی و سرمازدگی تمام می شود. به طورکلی برای پیشگیری از بروز سرمازدگی انگشتان پاها در کوه، استفاده از جوراب های مناسب در فصل زمستان و سرما بسیار مهم است.

پایی که در جوراب و پوتین مرطوب و یا پوتین بند دار کهنه غیرفعال باشد بیشتر مستعد آسیب زدگی است. این جراحت می تواند بسیار خطرناک باشد و منجر به از دست دادن انگشتان یا بخشی از پا شود. اگر پا مدتی طولانی در این وضعیت باشد متورم شده و در نتیجه فشار ناشی از تورم،رگ های خونی بسته شده و جریان خون عضو، قطع می شود. در این شرایط باید پاها را خشک کرده و برای اقدامات درمانی بیشتر مصدوم را به نزدیک ترین پایگاه امداد کوهستان یا مرکز درمانی منتقل نمایید.

در صعودهای ساده و آسان کوهنوردی می توان از جوراب های کاموایی کلفت استفاده کرد. جوراب مشکی گرم تر است. جوراب باید عرق پا را به خود جذب کند. از آن جایی که کفش ها قابلیت تنفس کردن و بیرون دادن بخار و عرق پا را ندارند، تا هنگامی که کفش ها را از پا در نیاورده باشید عرق پا در کفش ها جمع شده است.

جوراب نباید زبر و یا نازک باشد، بلکه بهتر است پشمی، نرم و کلفت باشد. جنس جوراب های نایلونی و پرلون، برای بهداشت پا مناسب نیست، زیرا ممکن است ایجاد حساسیت نماید، به علاوه مانع از تعریق پوست می گردد. جوراب کتانی نازک یا نایلونی برای کوهنوردی مناسب نیست .ضروری است از پوشیدن جوراب های نخی خودداری نمایید ،زیرا این نوع جوراب ها به آسانی خیس می شوند و پس از خشک شدن آن قدر سخت و سفت می شوند که پاها را درون خود مجروح می سازند.

بهتر است به جای جوراب هایی که از جنس نایلون با الیاف مصنوعی بافته شده است، از جوراب های پشمی استفاده نماییم. مزیت های جوراب های پشمی آن است که به واسطه خاصیت چربی، رطوبت را در خود نمی گیرد و به این ترتیب از بروز خطر سرمازدگی ویخ زدگی پاها تا اندازه زیادگی جلوگیری می کنند. بهتر است جوراب پشمی تازه خود را برای آنکه نرم شود ،در آب ساده خیس کنید و بعد خشک نمایید. جوراب های نخی، خیلی زود خیس و از رطوبت اشباع می شوند و به پا می چسبند و پوست را نازک می کنند و باعث بروز تاول می شوند. بهتر است جنس جوراب کوهنوردی پشمی، کرکی و یا ترکیبی از پشم و نایلون باشد. ترکیب این مواد، جوراب را گرم و مقاوم می نماید و به واسطه موادی که در آن به کار رفته در زمستان گرم و در تابستان تا اندازه ای عایق گرماست و به اشکال گوناگون ( ساقه کوتاه، متوسط، بلند) و اندازه و رنگ های گوناگون تهیه می گردد. جوراب کلفت بافته شده از نایلون و پشم خوب است، زیرا برف روی آن نمی ماند و آب نمی شود.

ضروری است کوهنوردان قبل از اجرای برنامه کوهنوردی در فصل زمستان و سرما مطمئن شوند که پوشاک و از جمله جوراب مناسب در مقابل برف و سرما پوشیده اند. همچنین به اندازه کافی پوشاک و جوراب اضافی، حداقل یک جفت همراه خود داشته باشد. همیشه در برنامه کوهنوردی و کوه پیمایی خود، یک جفت جوراب اضافی همراه داشته باشید، به ویژه هنگامی که جوراب ها خیس شوند و راه درازی در پیش داشته باشید. در این شرایط جوراب خشک به طور یقین نعمت بزرگی است. در یک هوای بسیار سرد می توان یک جفت جوراب ضدآب ،بین دو جوراب اصلی بپوشید. جوراب های ضدآب برای هوای بسیار سرد که خطر بروز سرمازدگی وجود دارد، پوشاکی خوبی هستند، البته چنا نچه خیس بودن پاها برای مدت زیادی ادامه پیدا کند، پوست پا، ورقه ورقه خواهد شد.برای جلوگیری از خیس شدن جوراب ها و پوتین ها در برف از گتر استفاده نمایید.
توجه داشته باشید که لای انگشتان پا، محل مناسبی برای رشد و توسعه قارچ های انتقالی از پوشاک کوهنوردی است. دلیل اصلی مبتلا شدن پا و انگشتان به عفونت قارچی، عدم رعایت نکات بهداشتی پس از اجرای برنامه کوهنوردی، به ویژه استفاده از لباس و جوراب های خیس و آلوده است. بنابراین برای جلوگیری از توسعه سریع و رشد قارچ در لای انگشتان پا، حتما پس از پایان برنامه کوهنوردی، جوراب ها را با آب گرم شسته و در آفتاب خشک کنید.

مراقب قارچ های انتقالی از پوشاک کوه نوردی باشید!اگر جوراب های کوهنوردی به قارچ های انتقالی حاصل ازپوشاک کوه نوردی آغشته به عرق بدن،آلوده شوند،قارچ ها به سرعت به پاها و انگشتان پاهای تان منتقل می شوند.

• از جوراب کوهنوردی گرم در چادر،پس از درآوردن پوتین کوه در محل اقامت استفاده می شود و برای بیشتر گرم ماندن پا در کیسه خواب به پا می کنند و در انواع گوناگون ( پرقو، الیاف، پلی استر، نمدطبیعی) تهیه می گردد.

• ناخن های پای خود را با ناخن گیر به طور مستقیم و کوتاه بچینید. همه می توانند با رعایت توصیه ها و نکات بهداشتی و تغذیه ای ناخن های قوی، سالم، و زیبا داشته باشند. با کوتاه کردن ناخن ها، می توان تا حدود زیادی از جمع شدن هر گونه میکروب بیماری زا در زیر آن جلوگیری کرد. رشد ناخن درون پوست( به ویژه هنگامی که پوتین کوه تنگ است) ،دردناک می باشد و زمانی ایجاد می شود که ناخن به طرف داخل پوست یا گوشه انگشت پا رشد کند. در این حالت ناخن را خیس نموده و به دقت آن را کوتاه کنید. چنانچه بهتر نشد به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

• جوراب ها ،نباید انگشتان پا را روی همدیگر جمع کنند . همچنین نباید باعث فشردگی انگشتان پا شوند. بهترین کاری که ما معمولا می توانیم در مورد جوراب انجام دهیم این است که از استفاده جوراب بسیار تنگ اجتناب ورزیم .از پوشیدن کفش و جوراب خیلی تنگ که موجب بروز نارسایی در جریان خون می شود خودداری نمایید. کوهنوردان توجه داشته باشند بهترین کفش هنگامی که جوراب های نادرست می پوشید، هیچ گونه فایده ای ندارد.

• حتی الامکان جوراب های مخصوص کوهنوردی تان را پس از چند بار استفاده عوض نموده و جوراب های تازه ای برای برنامه های بعدی تهیه نمایید.

• همواره در اجرای برنامه کوهنوردی، به ویژه در فصل زمستان و سرما، دو یا چند جوراب بپوشید تا پاهای شما از سرما و آسیب های پوستی مانند زخم و تاول در امان باشند. استفاده از دو جوراب نرم به جای یک جوراب بهتر است، ولی چنانچه پوتین، به خوبی اندازه پا باشد، یک جفت جوراب کافی می باشد. بسیاری از کوهنوردان دو جفت جوراب روی هم می پوشند. جوراب نزدیک به پا، یک جوراب نخی است که عرق را از پا دور می کند و به نوعی در جریان کار خشک باقی می ماند. جوراب دوم کلفت و ضخیم تر انتخاب می شود تا بتواند رطوبت عرق پا را از جوراب دیگر جذب کند و تشکیل لایه ای در زیر پا بدهد. کوهنوردان معمولا یک جفت جوراب نازک نخی معمولی و روی آن یک جفت جوراب ساق بلند پشمی – نایلونی و در آخر یک جفت جوراب ساق کوتاه پشمی می پوشند. بعضی ها هم یک جفت جوراب نیمه کلفت یا کاملا کلفت از جنس پشم یا موادمصنوعی را ترجیح می دهند. در کوه پیمایی یک جفت جوراب ساق بلند کافی است. برای صخره نوردی یک جفت جوراب ضخیم کفایت می کند و خون به آسانی در پاها جریان پیدا می کند و پا سرد نمی شود. داشتن جوراب ساق کوتاه اضافی ضروری است.

• اگر پوتین جای دو جفت جوراب کوهنوردی نداشته باشد و بخواهیم پاها را گرم تر کنیم می توان یک جفت جوراب ابریشمی بلند سبک زیر بپوشیم یا یک جفت جوراب پشمی بلند را رکابی کرده رو بپوشیم. جوراب پشمی، تا اندازه ای هم پا را از آسیب ضربه سنگ ها در امان نگه می دارد. سعی کنید که طوری جوراب بپوشید که بتوانید پاهای خود را در کفش کوتاه تکان بدهیدو چنانچه جوراب اضافی باعث محدودیت جریان خون در انگشتان پا شود، گرمای اضافی تولید نمی کند.

• استفاده از جوراب پرقو در ارتفاعات بالا و سرما، به خصوص در داخل چادر و کیسه خواب از یخ زدگی انگشتان پا به خوبی جلوگیری و محافظت می کند. جوراب پرقو با کف عایق فوم دار از جمله مهم ترین پوشش برای آن جایگزینی نمی توان یافت. از جوراب های پَر، تنها در شرایط بسیار سخت سرما استفاده می شود.

• اگر از جوراب های ضدآب استفاده می کنید، حداقل روزی یک بار پاهای خود را خشک کنید.

• پیش از اینکه جوراب خود را به پا کنید، نقاطی که در آن جا خطر تاول زدگی وجود دارد، مانند پشت پاها را با نوار چسب زخم بپوشانید. اینکار به ویژه هنگامی که پوتین کوه نو خریده اید و هنوز آن، جا باز نکرده است و در ابتدای فعالیت های کوه نوردی که پاهای تان هنوز قوی نشده اند، بسیار موثر است. یک را موثر دیگر علیه تاول، زدن پودر به پا، روی جوراب و درون کفش است. هرگز تاول های ایجاد شده بر روی عضو را نترکانید. برای جلوگیری از بروز تاول، کفش ها را اندازه پای خود نمایید. لازم است پای خود را در داخل پوتین خشک نگه دارید و جوراب هایی به اندازه کافی و مناسب پای خود ، به پا کنید.

ارتفاع ساق جوراب

جوراب‌ها کوهنوردی و طبیعت‌گردی هم مانند سایر جوراب‌ها در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند و بخش ساق آن‌ها ارتفاع متغیری دارد. سایز مناسب برای ساق جوراب باید آن‌قدر باشد که از بیرون کفش دیده شود! یعنی نباید جورابی بپوشید که از ارتفاع کفش شما کوتاه‌تر باشد. جوراب باید پوششی بین پا و کفش شما باشد. در ضمن اگر شما در محیط جنگلی یا جایی که امکان برخورد اشیای خارجی با پا در آن وجود دارد در حال فعالیت هستید، جوراب شما باید کمی بلندتر باشد تا از پوست پا در مقابل این اشیا محافظت کند. هم‌چنین در روزهای سرد بهتر است جوراب بلند انتخاب کنید تا ساق پا گرم نگه داشته شود.

در این میان 4 سایز معمول برای ارتفاع ساق جوراب در کالاهای بازار موجود است:

• زیر مچ: این سایز کوتاه‌ترین ارتفاع را در میان جوراب‌ها دارد و گاهی به آن جوراب کالج هم می‌گویند. بهتر است برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی به هیچ عنوان از این جوراب‌ها استفاده نکنید.
• مچ پا: این جوراب‌ها برای پوشیدن در کفش‌های کتانی و برای دویدن و یا پیاده‌روی بسیار مناسب است و پوشش نسبتا خوبی را فراهم می‌کنند و تا کمی بالاتر از مچ پا را پوشش می‌دهند.
• بالای مچ: این سایز معمول‌ترین سایز جوراب است و کمی بالاتر از مچ پا تا زیر عضله‌ی دو سر ساق را پوشش می‌دهد و برای طبیعت‌گردی و کوهنوردی و تقریبا هر فعالیتی مناسب است. می‌توانید این سایز را با کتانی و پوتین به راحتی بپوشید.
• زیر زانو: این سایز جوراب مخصوص کوهنوردی‌های نسبتا سنگین تا سنگین و در مناسب آب و هوای نبستا سرد هستند. این جوراب‌ها را می‌توانید با کفش کتانی تا پوتین و حتی کفش‌‌های هیمالیانوردی بپوشید.

ضخامت جوراب

میزان ضخامت جوراب مشخص می‌کند که آن را در چه شرایطی می‌توانید بپوشید. این ضخامت بسته به آب و هوا و نوع فعالیت می‌تواند متغیر باشد. نکته این‌جاست که جوراب اگر ضخامت مناسب داشته باشد می‌تواند درون کفش خاصیت ارتجاعی به وجود بیاورد و این موضوع می‌تواند باعث شود در هنگام پیاده‌روی شوک کم‌تری به پاها منتقل شده و سایش جوراب به پا و کفش، باعث نشود که پا تاول بزند! پس انتخاب جوراب با ضخامت درست می‌تواند بسیار مهم باشد. در ضمن جوراب‌های ضخیم‌تر گرمای بیش‌تری را نیز فراهم می‌کنند و در فصول سرد سال می‌تواند گرمای پا را تامین کرده و لذت کوهنوردی و طبیعت‌گردی را چندین برابر کند.

برای ضخامت هم معمولا 4 سایز در بین جوراب‌های معمول در بازار وجود دارد:

• نازک: این ضخامت تقریبا برابر با ضخامت جوراب‌ها معمولی است که شما از بازار می‌خرید. این جوراب‌ها را می‌توانید برای پوشیدن در کفش برای رفتن به محل کار و یا برای پیاده‌روی و دویدن ساده در کتانی استفاده کنید. تقریبا خنک هستند و گرمای زیادی را تامین نمی‌کنند. به همین دلیل بری فعالیت‌های کوتاه و سبک مناسب هستند. اما از این جوراب‌ها نباید در کوهنوردی و طبیعت‌گردی طولانی استفاده کرد.
• ضخامت کم: این جوراب‌ها مانند دسته‌ی قبلی هستند و فقط کمی کلفت‌تر هستند و گرمایش بهتری را برای پا فراهم می‌کنند. این جوراب‌ها برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی سبک می‌توانند مناسب باشند.
• ضخامت متوسط: این جوراب‌ها در بازار به جوراب حوله‌ای معروف هستند و ضخامت آن‌ها در حدود 3 میلی‌متر و جنس آن‌ها حالتی پشمی‌مانند دارد و با نخ‌های کاموایی کلفت بافته شده‌اند. پوشیدن این جوراب‌ها بهترین گزینه برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی است. زیرا علاوه بر تامین گرمای مناسب برای پا، حالت ارتجاعی کف کفش را نیز تقویت کرده و حس خوبی به شما می‌دهند. خستگی پا را نیز کاهش می‌دهند. پوشیدن این جوراب‌ها باعث می‌شود سایز کفش شما 1 سایز بزرگ‌تر شود. برای همین است که در هنگام خرید کفش کوهنوردی می‌گویند کفش باید کمی بزرگ‌تر از حد معمول باشد تا با پوشیدن این جوراب‌ها کفش تنگ نشود و پا را اذیت نکند.
• کلفت: این جوراب‌ها فقط برای استفاده در پوتین‌های سنگین و در هوای بسیار سرد طراحی شده‌اند و بیش‌ترین گرمای ممکن را فراهم می‌کنند. اما از آن‌ها نمی‌توان در کفش و پوتین‌های معمولی استفاده کرد و معمولا مورد استفاده‌ی حرفه‌ای‌ها قرار می‌گیرد تا سایرین!

جنس جوراب

جنس جوراب نیز از دیگر پارامترهایی است که شما باید در هنگام خرید به آن توجه کنید.

• پشم: پشم، معمول‌ترین جنس برای جوراب‌های کوهنوردی و طبیعت‌گردی است. پشم، گرمای مناسبی را برای پا فراهم می‌کند، از عرق کردن پا تا حد زیادی جلوگیری می‌کند، هم‌چنین ضخامت مناسبی نیز دارد و حالت ارتجاعی خوبی را فراهم می‌کند. اما اگر خیس شود هم مدت بیش‌تری طول می‌کشد تا خشک شود.
• پلی استر: این جنس نوعی پشم ترکیبی است و باعث می‌شود جوراب زودتر خشک شود و عمر آن افزایش پیدا کند. گرمای مناسب و حالت ارتجاعی خوبی هم فراهم می‌کند.
• نایلون: از نایلون هم در برخی از جوراب‌ها استفاده می‌شود که برای فعالیت‌های طولانی‌مدت پیشنهاد نمی‌شود.
• ابریشم: جوراب‌های ابریشمی بسیار گران هستند. اما فوق‌العاده سبک و نازک هستند. برخی از مواقع که نیاز هست دو جوراب بر روی هم بپوشید، بهتر است جوراب داخلی را از جنس ابریشم استفاده کنید. استفاده از جوراب تک‌لایه‌ی ابریشمی به عنوان جوراب اصلی معمولا برای کوهنوردی و طبیعت‌گردی پیشنهاد نمی‌شود.

اندازه جوراب

بعد از این‌که موارد بالا را بررسی کردید، باید به اندازه‌ی جوراب توجه کنید. جوراب باید دقیقا اندازه‌ی پای شما باشد و به صورت درست و کامل، اطراف پا را بگیرد و هیچ جای آن بیرون‌زدگی و فضای خالی نداشته باشد و بر روی پا حرکت اضافی نکند. جوراب تنگ، انگشتان را فشرده می‌کند و در مسیرهای طولانی باعث اذیت شدن پا می‌شود. جوراب گشاد هم فضای اضافی در کفش می‌گیرد و با حرکت اضافی خود باعث تاول‌زدن پا می‌شود.

.
منابع:

.https://mag.berimkouh.com
.https://iranwatching.com